Ο ΣΤΑΥΡΟΣ ΤΗΣ ΜΕΤΑΝΟΙΑΣ ΣΤΗ ΖΩΗ ΜΑΣ (Π. ΕΦΡΑΙΜ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΠΟΥΛΟΥ)

Σεβασμιώτατε, σεβαστοί πατέρες, αγαπητοί χριστιανοί,

Σταυρός ο φύλαξ πάσης της οικουμένης

Σταυρός η ωραιότης της Εκκλησίας

Σταυρός βασιλέων το κραταίωμα

Σταυρός πιστών το στήριγμα

Σταυρός αγγέλων η δόξα και των δαιμόνων το τραύμα,

ψάλλει η Εκκλησία μας σε αυτό το όμορφο εξαποστειλάριο, αναγγέλλοντας τη δύναμη και τη νίκη του Σταυρού πάνω στο θάνατο.

Ντύθηκε ο Χριστός μας παγγενή τον Αδάμ, τον όλον άνθρωπο, την ανθρώπινη φύση και προσηλούμενος πάνω στο Τίμιο Ξύλο κάρφωσε το χειρόγραφο των αμαρτιών μας, θανάτωσε τον θάνατο και με το τίμιο αίμα Του έσβησε τις αμρτίες μας.

Το τίμιο σώμα Του ακολούθως αποκαθηλώνεται και θάπτεται, ενώ την ίδια ώρα η ψυχή Του, αστραποβολώντας μέσα στο άκτιστο πυρ της θεότητας είχε ήδη κατέβει στον Άδη για να κηρύξει τα χαράς Ευαγγέλια στους απ’ αιώνος κεκοιμημένους. Κατόπιν η ψυχή επιστρέφει στο σώμα και ο Κύριος ανασταίνεται. Αλλά, αν και το σώμα χωρίστηκε- οικονομικώς- από την ψυχή, κανένα από τα δύο δεν έπαψε να είναι ενωμένο με τη θεότητα. Γι αυτό και το σώμα δεν αποσυντέθηκε. Ήταν πραγματικά νεκρό ανθρώπινο σώμα, αλλά σώμα Θεού.

Ο Σταυρός λοιπόν, θρόνος και δόξα του Χριστού, καύχημα δικό μας και αιτία της σωτηρίας μας. Ο Σταυρός προηγήθηκε, η Ανάσταση ακολούθησε.

Σταυρέ του Χριστού, σώσον ημάς τη δυνάμει σου.

Το μυστήριο όμως του Σταυρού, που έχει άπειρο βάθος και πλάτος και ύψος πνευματικό και αγκαλιάζει όλη την οικουμένη ενεργείται ήδη από τους χρόνους της Παλαιάς Διαθήκης.

Προτυπώνεται στο κατακόρυφο άνοιγμα και το οριζόντιο κλείσιμο των υδάτων της Ερυθράς θάλασσας από τη ράβδο του Μωυσή στο βιβλίο της Εξόδου (κεφ. 14).

Ο χάλκινος όφις πάνω στον πάσσαλο, επίσης, στους Αριθμούς(κεφ. 21), τον οποίο κρέμασε ο Μωυσής, πράγμα για το οποίο κάνει λόγο ο Κύριος στο κατά Ιωάννην ευαγγέλιο(κεφ. 3), συμβολίζει το εσταυρωμένο σώμα του Χριστού. Όπως ακριβώς νεκρό είναι ένα χάλκινο φίδι, έτσι νεκρό ως προς την αμαρτία είναι το σώμα του Ιησού. Και όπως θεραπεύονταν από τα ιοβόλα δαγκώματα των φιδιών οι Ισραηλίτες ατενίζοντας και μόνον τον χαλκούν όφιν, έτσι και η δύναμη του εσταυρωμένου σώματος του Κυρίου μάς θεραπεύει από τα νοητά δαγκώματα των νοητών όφεων, παθών και δαιμόνων δηλαδή. Χάλκινο-άψυχο-φίδι άλλωστε, σημαίνει έναν νεκρό θάνατο. Είναι ο θάνατος θανατωμένος πάνω στη ράβδο, στο Σταυρό.

Σαν να έχουμε, με αυτές τις προτυπώσεις του Σταυρού, την αίσθηση ότι η Καινή Διαθήκη ανατέλλει μέσα από την Παλαιά και ότι η Παλαιά ανασαίνει μέσα στην Καινή. Συνεχίζουμε:

Στη Γένεση(κεφ. 48) ο Ιακώβ ευλογεί σταυροτύπως τα εγγόνια του Εφραίμ και Μανασσή, ενώ στους Αριθμούς (κεφ. 2) ο ισραηλιτικός λαός στην έρημο ταξινομείται σταυροειδώς, τετραμερώς. Στην Έξοδο(κεφ. 17) επίσης, κατά τον πόλεμο του Ισραήλ εναντίον των Αμαληκιτών ο Μωυσής «σχηματίζων εαυτόν σταυροτύπως», φέρνει τα χέρια του στην έκταση και όσο στέκεται κατ’ αυτό τον τρόπο-στάση εσταυρωμένου- οι Εβραίοι νικούν. Δια του Σταυρού και μεις κατατροπώνουμε λογισμούς, κακές επιθυμίες, δαίμονες, πονηρές κλίσεις και ροπές, ως άλλους Αμαληκίτες.

Ακόμη κι ένα βρέφος όταν μπουσουλάει για να μάθει να περπατάει και καταφέρει να σηκωθεί στα πόδια του, φέρνει τα χέρια του στην έκταση για να ισορροπήσει. Σταυρώνεται, θα λέγαμε, για να στηριχτεί.

Ο Σταυρός του Χριστού μάς μαθαίνει να αγαπάμε. Δεν έχουμε παρά να κοιτάξουμε με προσοχή και προσευχή το εσταυρωμένο σώμα του Χριστού: η οριζόντια διάσταση πάνω στην οποία ο Κύριος εκτείνει τα χέρια Του, θέλοντας ν’ αγκαλιάσει όλους τους ανθρώπους κι όλη την οικουμένη, είναι η σαρκωμένη αγάπη στην οριζόντιά της διάσταση. Η κάθετη πάλι διάσταση του Σταυρού, πάνω στην οποία η θεία Κεφαλή, ο κορμός και τα κάτω άκρα έχουν προσηλωθεί, είναι η σαρκωμένη αγάπη στην κάθετή της διάσταση. Η οριζόντια διάσταση είναι η προς τον πλησίον αγάπη μας. Η κάθετη διάσταση είναι η ανταπόκρισή μας στην αγάπη του Θεού, ο Οποίος σε μια «μανική» Του εκδήλωση αγάπης κραταιάς ως ο θάνατος προς το ανθρώπινο γένος κένωσε, άδειασε τον εαυτό Του, πήρε σάρκα, ήρθε να μας συναντήσει και πέθανε στο Σταυρό για μας. Αν η αγάπη μας δεν περιέχει και τις δύο αυτές πνευματικές διαστάσεις, δεν είναι δηλαδή θεανθρώπινη, είναι ανάπηρη, ψεύτικη, υποκριτική, φαρισαϊκή, νευρωτική, εν τέλει εγωιστική. Και ο εγωιστής, με όσα φτιασιδώματα κι αν καλυφθεί, μισεί τον εαυτό του, το Θεό και τον πλησίον.

Γέμισε η οικουμένη ανθρώπους άρρωστους, ανίκανους ν’ αγαπήσουν, να ερωτευτούν, να έρθουν σε γόνιμη σχέση με τον οποιοδήποτε πλησίον, ν’ αγιάσουν. Φορτωμένη η ατμόσφαιρα πλήξη, ανία και ανίκανα να μας παρηγορήσουν δάκρυα, αποτέλεσμα ενός πληγωμένου, ασταύρωτου εγωισμού. Άνθρωποι μεμονωμένοι της καθημερινότητας, οικογένειες, χωριά, πόλεις, έθνη, ήπειροι ν’ αλληλοσπαράσσονται εδώ κι αιώνες.

Θυμάμαι με πολλή συγκίνηση, μικρό παιδί στο δημοτικό όταν ήμουν, η καλή μας δασκάλα μάς έστηνε μπροστά στο χάρτη της πατρίδας μας και βάζοντάς μας να κάνουμε το Σταυρό μας, μας μάθαινε τα τέσσερα σημεία του ορίζοντα. Λέγαμε τότε:-βορράς, νότος, ανατολή, δύση, προσανατολίστηκα κυρία!, γράφοντας ταυτόχρονα πάνω στο παιδικό κορμάκι μας το σημείο του Σταυρού. Και μπαίναν οι ορίζοντες στη ζωή μας, η πνευματική πυξίδα. Αυτή η παιδαγωγική μέθοδος ήταν για μένα τότε, αλλά και για τους συμμαθητές μου-πιστεύω-ασύλληπτη υπέρβαση των παιδικών φόβων και αγωνιών μας. Αρπάζοντάς μας, θα έλεγα, η χάρη του ζωομύριστου ξύλου γινόταν γεωγραφία των οριζόντων μας και μας συνάρμοζε σωστά στον κόσμο. Άλλωστε η θεία χάρη πολλάκις μας ευεργετεί αφανώς, και προκειμένου περί παιδιών πολλές φορές ερήμην αυτών αρδεύει το κορμί τους, τη ζωή τους.

Ας είναι γραμμένα στη Βίβλο της Ζωής τα ονόματα των καλών μας δασκάλων και ας τους θυμόμαστε στις μέρες μας, που το σχολείο-έρημος πνευματική-έχει ξοφλήσει.

Ζεις το Σταυρό σημαίνει ζεις το Ευαγγέλιο, το Χριστό και την Ανάσταση.

Σταυρώνεις τα μάτια σου με την αγρυπνία, τ’ αυτιά σου με την ψαλμωδία, την όσφρησή σου με την ευωδία τόσο του θυμιάματος, όσο και των χαρισμάτων της πνευματικής προσευχής που είναι δώρο του Αγίου Πνεύματος, τη γεύση σου με τη νηστεία, την αφή σου με την ησυχία. Σταυρωμένες και ταπεινωμένες αισθήσεις σημαίνουν ησυχία και ταφή του νου στα βάθη της καρδιάς, όπου ανακαλύπτει αυτός ως φαγώσιμο ιχθύ την ωραιότητα και παρηγορία της προσευχής. Έτσι ανασταίνεται ο έσω άνθρωπος και μπορεί έπειτα ο ίδιος ν’ ανασταίνει τους γύρω του. Ο αναστημένος πάντως ουδέποτε δεν παύει να είναι εσταυρωμένος και ταφείς. Σταύρωση, ταφή και ανάσταση είναι τριπλή αναγκαιότητα της ορθόδοξης πνευματικής ζωής. Είναι η σάρκωση της ζωής του Χριστού κατά χάριν.

Ο σημερινός όμως άνθρωπος συγχύζεται, αντιδρά όταν ακούει για Σταυρό, όταν κιόλας του πεις πως ο Σταυρός πρέπει να περάσει εντός του και να τον αλλοιώσει με την καλήν αλλοίωση, ό,τι κι αν του στοιχίσει αυτό. Επειδή έχει μάθει σε ένα είδος-με συγχωρείτε- χριστιανισμού ντεκαφεϊνέ- όπως τον χαρακτηρίζει ένας σύγχρονος ορθόδοξος κληρικός, ενός χλωμού, γλυκερού, ανέραστου, δίχως άρωμα χριστιανισμού, που δε συγκλονίζει το βάθος μας κι επηρεάζει όλους μας (κληρικούς και λαϊκούς), και που καλλιεργεί την υπερηφάνεια, το τουπέ, την πόζα και μια υστερική προσήλωση στο φαίνεσθαι και στα έξωθεν καλά έργα, υποφέρει όταν ακούει για σταύρωση. Κι όμως ένας ορθόδοξος λογοτέχνης και ζωγράφος θεσσαλονικιός, που κοιμήθηκε το 1993 μας συμβουλεύει: «φίλα το σταυρό, φίλησέ τον με πολλά φιλιά, ώστε πλήρης και ολόκληρος να ντυθεί τις σάρκες σου».

Το να ντυθεί τις σάρκες του ο Σταυρός, είναι πολύ οδυνηρό για το φίλαυτο άτομο της εποχής μας, που στα καπρίτσια του και τα γούστα του ταιριάζει πιο πολύ το Ισλάμ γνωστό γιατί: «φάγωμεν, πίωμεν, αύριον γαρ αποθνήσκομεν» ( Λουκ. Κεφ. 12).

Ο Χριστός με το αψευδές στόμα Του τόνισε ότι όποιος θέλει να Τον ακολουθήσει θα χρειαστεί να άρει, να σηκώσει το Σταυρό του. Κι ο Σταυρός αυτός, ορισμένες φορές θα φαίνεται βαρύς και ασήκωτος, τόσο όσο ίσως δεν υπολογίζαμε με τον κοσμικό τρόπο σκέψης μας, φροντίζοντας γρήγορα και νοικοκυρεμένα να μη θιγεί το εγώ μας. Τις κοσμικές όμως αγκυλώσεις στη σκέψη και τα κριτήριά μας τα έχει νικήσει ο Χριστός, γι αυτό και μας καλεί θαρρετά: «θαρσείτε εγώ νενίκηκα τον κόσμον» (Ιω. Κεφ.16).

O Σταυρός αγιάζει εμάς και το χώρο μας. Γνώρισα κάποτε έναν άγιασμένο επίσκοπο που ακόμη και στο αυτοκίνητο μέσα ταξιδεύοντας, δεν παρέλειπε εκατοντάδες φορές να κάνει το σημείο του Σταυρού, ειδικότερα όταν έβλεπε στις άκρες του δρόμου τα γνωστά μικρά εικονοστάσια που η ευλάβεια συνανθρώπων μας, το πλείστον σημαδεμένων από ξαφνικούς θανάτους συγγενών τους ταξιδιωτών, έχει στήσει. Έκανε όμως το Σταυρό του πάμπολλες φορές και άλλες στιγμές στη διάρκεια του ταξιδιού, σημάδι ότι προσευχόταν αδιαλείπτως κάνοντας ταυτόχρονα το Σταυρό του.

Εκτεινόμενη προς τα τέσσερα σημεία του ορίζοντα η τετρακτινοπύρσευτη Σταυρωμένη Αγάπη, αγκαλιάζει ολόκληρο το σύμπαν. Δεν υπάρχει σημείο της κτίσης που να μην αγγίζει η χάρη του Σταυρού. Επουράνια, επίγεια και καταχθόνια κάμπτουν γόνυ στη δύναμή Του. Φρίττουν οι δαίμονες, αγάλλονται οι άνθρωποι του Θεού, συγχύζονται οι μωρολόγοι άθεοι και οι άφρονες ψευτοκουλτουριάρηδες, σκιρτούν οι άγγελοι.

Η Εκκλησία μας με τους κοσμοχαρμόσυνους κδ οίκους Της υμνεί το Σταυρό του Χριστού. Αξίζει να προσέξουμε κάποιες εκφράσεις, όχι για να θαυμάσουμε τη γλωσσοϋφαντική Της, που και αυτή χάρις Θεού είναι, αλλά για να παρηγορηθούμε. Τον ονομάζει λοιπόν: ξύλον ζωομύριστον, θησαυρό θαυμάτων, παροχέα χαρίτων, υποπόδιον θείον, κρατήρα νέκταρος, ξύλον μακάριον, αήττητον όπλον, φωτός δοχείον, ζωής ταμείον, δοτήρα χαρισμάτων του Πνεύματος, λιμένα ποντοπόρον αχείμαστον, τράπεζα βαστάζουσαν ώσπερ θύμα τον χριστόν, κλήμα φέρον οίνον μυστικόν, ηλιόμορφον, αυγήν νοητού ηλίου, πηγήν ακενώτου μύρου, κοσμοκήρυκτον κλέος, θεοβράβευτον ξύλον, κλίμακα ουρανομήκη, ανάστασιν τεθνεώντων, παράκλησιν των πενθούντων, έμψυχον ξύλον, εύοσμον ρόδον, θύραν μυστηρίων, κατάπτωσιν κοσμολάτρων, δένδρον ευσκιόφυλλον, ξύλον προφητόφθεγκτον, εύκαρπον, αθάνατον και ζωηφόρον φυτόν, ιατρόν των νοσούντων, τείχος της οικουμένης απόρθητον και θείον, βάσιν της ευσεβείας, νοητή ρομφαία, αγίων άγιον βλέμμα, και άλλα πολλά ων ουκ έστιν αριθμός.

Καθένας από αυτούς τους χαρακτηρισμούς κρύβει μιαν όψη της εν Χριστώ οντολογικής πραγματικότητας την οποία γεύτηκαν οι συγγραφείς και υμνητές. Δεν είναι απλά λόγια, αλλά αποκαλύψεις του μυστηρίου του Σταυρού μέσα στην καρδιά τους. Καινοποιούνται και αγιάζονται.

Γι αυτό, αν και μεις με πόνο και πολλή προσοχή διαβάσουμε τα αθάνατα αυτά κείμενα, στηριζόμαστε, παρηγορούμαστε, κατανυγόμαστε, υπερβαίνουμε τα θλιβερά και εξερχόμαστε νικητές από τις θλίψεις και τα βάσανα. Μεθάμε, ας μας επιτραπεί, από το αθάνατο κρασί του Σταυρού που γίνεται κλήμα με ζουμερά σταφύλια ζωοποιά και σκιάζει, αναπαύει, ανακουφίζει τη ζωή μας από τον καύσωνα και το λίβα που πνέει στο αγροτεμάχιο της ιστορίας: χαίρε κλήμα, βότρυν πέπειρον, φέρον οίνον μυστικόν.

Έτσι, ανακουφιζόμαστε όσοι κουρασμένοι, ταλαίπωροι, τα περικαθάρματα του κόσμου. Μας συντηρεί και μας χαροποιεί η αγάπη του Χριστού, του Κυρίου των πενήτων.

Κάνεις το σταυρό σου με πίστη και τα ξεχνάς όλα. Παρηγορείται και το σώμα σου, το χέρι σου που σταυροκοπιέται. Και όσο θλιμμένος κι αν είσαι ο Σταυρός και η προσκύνησή Του σου αποκαλύπτουν ότι υπάρχει πάντα επόμενο βήμα και να μην απογοητεύεσαι. Η χάρη Του πάντοτε θα σε βοηθάει να ξεπερνάς τα θλιβερά και η αποκάλυψη αυτή μέσα σου σε μεταφέρει ως τις αυλές μιας χαράς, που τολμάς να ονομάζεις παράδεισo.

Δε σε φοβίζει πια ο χρόνος. Με τη χάρη του Σταυρού ούτε σε αγχώνει, ούτε σε απελπίζει. Ανά πάσα στιγμή της ζωής σου βρίσκεσαι ενώπιον του εσταυρωμένου Κυρίου, ακόμη κι όταν κοιμάσαι. «Καλόν εστίν ώδε ημάς είναι».(Ματθ.17). Πού εδώ; Στο Γολγοθά και στο ανοικτό Μνήμα. Ούτε ο θάνατος σε φοβίζει γιατί στον Τάφο κατέβηκε ο Χριστός πριν από σένα για σένα. Τι παραπάνω θέλεις;

Τέμνει ο Σταυρός του Χριστού την καταθλιπτική οριζόντια διάρκεια της ζωής σου και σε δροσίζει. Είναι ο θρόνος σου και η δόξα σου. Και όσα κάποτε εμπαθώς αγάπησες, καυτηριασμένα από τη χάρη του Τιμίου Ξύλου, στέκουν ξέπνοα υπόλοιπα στ’ αγκάθια της μνήμης. Χαρά σου και απαντοχή σου να μοιράζεσαι το μυστήριο του Σταυρού με τους συνανθρώπους σου. Να σηκώνεις τους δικούς τους σταυρούς και ν’ ανακαλύπτεις με χαρά κι ευγνωμοσύνη ότι μάλλον εκείνοι σηκώνουν το δικό σου σταυρό. Γιατί εσύ έχεις καταπέσει… Και στέλνει ο Χριστός τους Κυρηναίους Του να σε συναντήσουν. Εκείνοι πάλι νομίζουν ότι εσύ είσαι ο Κυρηναίος τους… Ο ένας είναι ευγνώμων στον άλλο πραγματικά, όχι στα λόγια. Εσύ πάντως είσαι ευγνώμων σε όλους, ακόμα και στα ζώα και στα φυτά. Όλοι κι όλα σε παρηγορούν κι έχουν κάτι να σου πουν. Κι όλοι κι όλα πάλι σε οδηγούν στη σταυρωμένη αγάπη.

Είσαι και ήσουν ο άπειρα ευγνώμων ξένος που όλοι κι όλα βοήθησαν και βοηθάνε το βάρος των παθών του να άρει.

Σταυρός είναι, επίσης, να προσλαμβάνεις και την εποχή σου. Ό,τι αντέχει στο καμίνι των ορθοδόξων κριτηρίων απ’ όλη την κοσμική γνώση παραμένει και μεταμορφώνεται, αλλιώς δεν είναι παρά υλικό καύσιμο, καταργούμενο κριτήριο του κόσμου τούτου.

Πολλοί, με ευκολία αλάθητου ποντίφηκα διαγράφουν εύκολα απόψεις, κρίσεις, σχόλια και συμπεριφορές, εύκολα ονομάζοντας κάτι δαιμονικό… Όμως τα φαινόμενα πολλάκις απατούν, κατά το σοφόν λόγιον. Μόνον ο ορθόδοξος νους που στέκει στο σταυροδρόμι των καιρών, στον υπερώο τόπο του νοητού Γολγοθά μπορεί να κρίνει άσφαλτα. Θα διαβάσουμε ένα κείμενο του ρώσου ορθόδοξου φιλοσόφου Ιβάν Κιριγιέφσκι: «Ένας ορθόδοξος νους στέκεται στο σημείο που συναντώνται όλοι οι δρόμοι. Κοιτάει προσεκτικά κάθε δρόμο και από τη μοναδική πλεονεκτική του θέση παρατηρεί τους κινδύνους, τις χρήσεις και τον τελικό προορισμό του. Τον εξετάζει από την πατερική σκοπιά, καθώς οι προσωπικές του πεποιθήσεις έρχονται σε πραγματική, όχι υποθετική επαφή με τον περιβάλλοντα πολιτισμό. Με τον πατερικό νου διακρίνει κανείς προς τα πού κατευθύνεται ο κάθε δρόμος του γύρω μας πολιτισμού και τη γενική πνευματική του κατεύθυνση.

Αν ότι μας φαίνεται εξωτερικά «αντιχριστιανικό» και «επικίνδυνο» το απορρίπτουμε, είμαστε ανέντιμοι προς την εποχή μας με την οποία οφείλουμε να διαλεχθούμε επί παντός επιπέδου και αυτό θα αποτελέσει το σταυρό πάνω στον οποίο θα δοκιμαστεί η ποιμαντική μας. Αμαρτία η απουσία από το παρόν. Ο μηδενισμός της εποχής μας, που είναι πράγματι οδυνηρός δε διαγράφεται, ούτε απωθείται. Είναι το πρόσωπό της. Οι ορθόδοξοι οφείλουμε να προσλάβουμε σταυρικά το μηδέν αυτό, να το γονιμοποιήσουμε όσο γίνεται. Κάποιος Γάλλος μού έλεγε κάποτε, ότι το μηδέν που ζούσε, έγινε στεφάνι και στέφθηκε την ορθοδοξία. Πώς θα καταδικάσω, λοιπόν, το μηδενιστή και μάλιστα, πράγμα χειρότερο, αγνοώντας το βαθύ πνευματικό νόημα της κρίσης του; Ο Χριστός προσέλαβε την ανθρώπινη φύση ολόκληρη και τη θεράπευσε. Κι εμείς μιμούμενοι Εκείνον πρέπει να προσλάβουμε, αν είμαστε κιόλας άνθρωποι της γνώσης, την κοσμική γνώση της εποχής μας, τη σάρκα του αιώνα μας. «Πάντα δε δοκιμάζετε το καλόν κατέχετε».(Α Θεσσαλ. Κεφ 5).

Αλλιώς, μακριά από του να είμαστε πατερικοί άνθρωποι, όντως ολιστικοί και πανεπιστήμονες, θα λέγαμε σε σημερινή γλώσσα, «θρησκεύουμε» με τρόπο πολύ καθωσπρέπει, κλειδωμένοι πίσω από αμυντικά τείχη, βιώνοντας φανταστικές απειλές. Είναι Σταυρός να θέλουμε ν’ απαλλαγούμε από μια τέτοια νοοτροπία, ειδικά οι άνθρωποι «της εκκλησίας».

Δεν πρέπει να μας διαφεύγει το ότι ο Χριστός σταυρώθηκε για όλους και μάλιστα για ατίμους και αναξιοπρεπείς. «΄Ετι αμαρτωλών ημών όντων, Χριστός υπέρ ημών απέθανε»(Ρωμ. Κεφ.5). Εσύ μπορείς να πεθάνεις και μάλιστα σαν εγκληματίας, χωρίς να είσαι, για ατίμους και ασεβείς; Όχι. Μήπως μπορείς να πεθάνεις για εντίμους και ευσεβείς; Όχι. Τότε κανονικά δε σου επιτρέπεται να θεολογείς χριστιανέ μου, πολλώ μάλλον δε σου επιτρέπεται να χωρίζεις τους ανθρώπους σε α, β,ή γ ποιότητας. Πες στο λογισμό σου ένα «πεφίμωσο» και ζήτα συνεχώς το έλεος του Θεού. Ας παρακαλέσουμε το Χριστό να μας δώσει Εκείνος τα δικά Του μάτια και τη δική Του ακοή για να ερχόμαστε σε σωστή , τη μόνη σωστή επαφή με την πραγματικότητα και τους ανθρώπους.

Σταυρός είναι πάλι να βαστάζει κανείς αγόγγυστα την ασθένεια τη δική του ή προσφιλούς του προσώπου, μάλλον δε δοξολογώντας το Θεό.

Σταυρός είναι αδικούμενος να μην ομιλείς, αν και ξέρεις ότι έχεις δίκιο. «Κάθε φορά που δε μιλάω ενώ έχω δίκαιο σκίζονται τα στήθη μου» είπε ένας αγιασμένος κληρικός. Σταυρός είναι να παραδεχτείς με την καρδιά και όχι με το μυαλό, ότι ο άλλος έχει πάντα δίκιο. Αυτό σε φέρνει σε ευθεία και οξεία αντίθεση με την κοσμική νοοτροπία που λέει ότι ο άλλος έχει άδικο κι εγώ έχω δίκιο.

«Ο Σταυρός είναι το μεγάλο μυστήριο της πίστεως και της Εκκλησίας που δε μπορούμε να το εξηγήσουμε, γι αυτό μόνο το προσκυνούμε. Γιατί έπρεπε να σταυρωθεί και πώς σταυρώθηκε ο ενανθρωπήσας Υιός του Θεού; Αυτό εμείς ανθρώπινα δε μπορούμε να το καταλάβουμε, είναι όμως ένα γεγονός που δε μπορούμε να το αρνηθούμε, γι αυτό λοιπόν το ομολογούμε και το προσκυνούμε. Είναι ένα από τα θαύματα και τα γεγονότα της θείας οικονομίας για τη σωτηρία μας».(επίσκ. Διονύσιος Ψαριανός).

Ο Κύριος καλεί όλους μας στην άρση του σταυρού μας, του προσωπικού του σταυρού τον καθένα, αφού για όλους σταυρώθηκε και θέλει όλοι μας να σωθούμε. Σώζονται όμως μόνον όσοι θέλουν, όχι όλοι. Η θέληση του ανθρώπου φαίνεται να νικάει τη θέληση του Θεού, όχι γιατί ο άνθρωπος επιβάλλει τη θέλησή του στο Θεό, αλλά γιατί ο Θεός δεν θέλει να καταργήσει την ελευθερία του ανθρώπου. Το μόνο που δε μπορεί να κάνει είναι να μας καταναγκάσει.

Στη σημερινή εποχή, ελάχιστοι είναι ηθικά ελεύθεροι δηλαδή σέβονται τον άλλον, τον πλησίον. Όσοι φωνάζουν για ελευθερία την εννοούν σαν ασυδοσία για τον εαυτό τους. Όπως λέει ο απόστολος «επικάλυμμα της κακίας έχοντες την ελευθερίαν»(Α Πετρ.κεφ.2). Με πρόσχημα την ελευθερία ικανοποιούν ασύδοτα το οποιοδήποτε πάθος τους. Την ευθύνη όμως της επιλογής φορτώνουν σε άλλους.

Σηκώνοντας ο καθένας μας το Σταυρό του και συμμετέχοντας έτσι στην άρση του Σταυρού του Χριστού, γινόμαστε γνήσιοι μαθητές Του. Άλλο μαθητής και άλλο οπαδός. Οι οπαδοί είναι για να φωνασκούν στους δρόμους ή οπουδήποτε αλλού, για να κάνουν αισθητή την παρουσία τους και να ενοχλούν τους περαστικούς. «Οι μαθητές είναι για να ακούνε το διδάσκαλο και να παιδεύονται, δηλ. να διδάσκονται και να μαθαίνουν, να βιάζουν και να γυμνάζουν τον εαυτό τους για να γίνουν καλύτεροι. Αντίθετα με ό,τι πιστεύουν και θέλουν οι άνθρωποι στον καιρό μας, μαθητεία και παιδεία θα πει άσκηση και παιδεμός του εαυτού μας».(επίσκ. Διονύσιος Ψαριανός)

Οι άνθρωποι που θέλουν να γίνουν αρχηγοί, κοιτούν να μαζέψουν γύρω τους κόσμο, ανθρώπους, μοιράζοντας υποσχέσεις ή άλλοτε μεταχειριζόμενοι βία. Ο Χριστός δε σου υπόσχεται για να πας κοντά του, ζητάει θυσίες και δε μεταχειρίζεται ποτέ βία ή εξαναγκασμό, ούτε όταν κάποιος βρίσκεται κοντά Του, τον βιάζει να παραμείνει. Οι ευθύνες πάντως που αναλαμβάνουμε πηγαίνοντας κοντά Του, οι δικές μας ευθύνες, είναι ο προσωπικός μας Σταυρός.

Περιστάσεις και γεγονότα και άνθρωποι ακόμη, ακόμη και οι πολύ δικοί μας κάποτε, μας πιέζουν να μη σηκώσουμε το σταυρό μας. Θυμόμαστε το περιστατικό ανάμεσα στον Κύριο και τον Πέτρο, όταν ο τελευταίος άρχισε να συμβουλεύει το Χριστό να μη δεχτεί το σταυρικό θάνατο: «λυπήσου τον εαυτό σου Κύριε» (Ματθ. 16) . Καταλαβαίνοντας ο Ιησούς ποιος έβαζε στο στόμα του αφελούς μαθητή τα λόγια αυτά, του απάντησε προσωπικά: «Ύπαγε οπίσω μου Σατανά, ότι ου φρονείς τα του Θεού αλλά τα των ανθρώπων»(Ματθ. 16,23). Ύστερα ο Ιησούς Χριστός κάλεσε το λαό που πήγαιναν από κοντά και τους μαθητές και τους είπε περίπου τα εξής: «Μην τρομάξετε όταν ακούστε για το δικό μου σταυρό και το πάθος. Όχι μόνο εγώ, αλλά κι όποιος ελεύθερα και αβίαστα θέλει να’ ρθει κοντά μου, ας το ξέρει καλά πως υπάρχει γι αυτόν ένας σταυρός, που οφείλει να τον σηκώσει δια βίου».(Διονύσιος Ψαριανός).

Κάποτε φάνηκαν σκληρά τα λόγια του Χριστού σε κείνους που τον άκουγαν. «Σκληρός ο λόγος ούτος, τις δύναται αυτού ακούειν»; Σκληρά, έλεγαν, μας φαίνονται τα λόγια αυτά. Ποιος μπορεί να τα ακούσει; Και άρχισαν να απομακρύνονται. Εκείνος τότε γύρισε στους μαθητές Του και τους είπε: «Μη και υμείς θέλετε υπάγειν»;, μήπως και σεις θέλετε να φύγετε; Είστε ελεύθεροι να το πράξετε.

Αυτό το περιστατικό πρέπει να το προσέξουμε ιδιαίτερα σήμερα πολλοί εργάτες του Ευαγγελίου, γιατί ορισμένες φορές μας παίρνουν φόβος και άγχος μην τυχόν πάθει τίποτε η Εκκλησία, μη και χαθεί η Εκκλησία. Αποφασίζουμε μάλιστα να την προστατεύσουμε, δημιουργώντας μέσα μας και σκορπίζοντας γύρω μας αμυντικά παραληρήματα. Στο βάθος αυτής της συμπεριφοράς, κρύβεται ο λογισμός να φτιάξουμε οπαδούς και όχι να έχουμε μαθητές. Είναι γιατί μετράμε την ευσέβεια με τα πλήθη που συνωστίζονται γύρω από εμάς (πρβλ. Γρηγ. Θεολ. PG,36,248). Μετράμε κι εμείς οι ιερείς τάχα πόσους έχουμε, πόσοι μας περιτριγυρίζουν, πόσοι έρχονται στο ναό, στον κύκλο μας, στην εξομολόγηση κλπ. Τι σημαίνει «πόσοι», τι σημαίνει «έχω»; Ο φόβος μου και η λύπη μου να είναι όχι μήπως μένουμε λίγοι, αλλά τι θα γίνει με τους πολλούς, τους πάντα απείρως περισσοτέρους. «Η Εκκλησία δε θα χαθεί, αλλά κλαίει τα παιδιά Της που χάνονται. Γιατί όλοι που τώρα δεν είναι κοντά μας, είναι τα χθεσινά παιδιά της Εκκλησίας, που δεν το λένε πως δεν είναι και που κατά ένα δικό τους τρόπο, θέλουν και τώρα να είναι. Γι αυτούς θα πρέπει να λυπούμαστε, όχι γιατί τους χάσαμε σαν οπαδούς, αλλά γιατί δεν είναι μαθητές μας.( Διον. Ψαρ.)

Ο Σταυρός είναι το μεγάλο μυστήριο στο έργο της θείας Οικονομίας για τη σωτηρία μας. Ο Σταυρός και ο θάνατος του Κυρίου οδηγούν στην ανακαίνιση, μεταμόρφωση και ανάσταση του κόσμου. Eίναι δύσκολη υπόθεση, χρειάζεται λόγος απόλυτης ειλικρίνειας, που δε σηκώνει ωραιοποιήσεις. Το αίμα της σταύρωσης δεν είναι κόκκινα τριαντάφυλλα γιατί μέχρι κι αυτό έχουμε δει σε ζωγραφιές. Είναι το αίμα του αναμάρτητου Ιησού Χριστού που έβρεχε και έβαφε στάλα-στάλα το ξύλο. Ο Χριστός είπε: «εγώ τίθημι την ψυχήν μου, ίνα πάλι λάβω αυτήν»(Ιω. 10,17), δίνω τον εαυτό μου για να τον ξαναπάρω. Σταυρός και κένωση του Σταυρού δηλαδή. Το μόνο ουσιώδες και πλέον υπεύθυνο για τον καθένα είναι να σηκώνει το σταυρό του και να πεθαίνει για το Χριστό και για το Ευαγγέλιο, για να αναστηθεί μαζί Του.

Σταυρέ του Χριστού, σώσον ημάς τη δυνάμει σου, αμήν.